Zorgverleners in de geestelijke gezondheidszorg stellen zich wel eens de vraag: “waarmee ben ik bezig?” of “zijn we therapeutisch wel goed bezig?”. Gelukkig kunnen we hiervoor terugvallen op bepaalde fundamenten voor goede zorg. Dit zijn bepaalde visies die niet enkel gericht zijn op het resultaat maar ook de mens in het zorgproces. Het zijn fundamenten waar we met vertrouwen op kunnen steunen en die ons zekerheid geven dat we therapeutisch goed bezig zijn, ook om 6uur ’s morgen of op een luie zondagnamiddag! De studiedag de therapeutische schatkist, de klok rond, geeft zicht op een aantal goede fundamenten. Er wordt bekeken waarom deze zo belangrijk zijn, hoe we deze stevig kunnen verankeren en hoe we hier elke dag en elk uur praktisch mee aan de slag kunnen gaan. Deze studiedag wordt georganiseerd vanuit het expertisenetwerk psychiatrische verpleegkunde en is er op gericht huidige en toekomstige zorgverleners in de ggz te inspireren en een stukje mee te geven uit onze bodemloze therapeutische schatkist.
Programma
08.30u: Onthaal en koffie - Tijd om te ontmoeten
09.00u: Opening studiedag - dagvoorzitter: Kris Vaneerdewegh
09.10u: Psychiatrisch verpleegkundige, what’s in the name? - de opleiding verpleegkunde PXL en Thomas More
09.40u: De therapeutisch relatie, "geduldig gereedschap" - Peter Verheyen:
10.20u: Presentie theorie - Adries Baart
11.20u: Het dagelijks engagement van ggz-verpleegkundigen: een goudmijn aan kansen om therapeutisch te werken? - Joeri Vandewalle
12.10u: Lunch
13.10u: Praktijksessie 1
14.20u: Pauze
14.50u: Praktijksessie 2
16.00u: Een ethisch licht op presentie - Katrien Ruytjens
16.30u: Afsluiting studiedag - dagvoorzitter: Kris Vaneerdewegh
Sprekers voormiddag
Hogescholen PXL en Thomas More
Titel: Psychiatrisch verpleegkundige, What’s in the name?
Europese normen verplicht de opleidingen verpleegkunde om niet meer te werken met afstudeerrichtingen. Alle verpleegkundige die afstuderen moeten multi-inzetbaar zijn. Welke kansen biedt ons dat? Hoe vertaalt dit zich in de basishouding , de therapeutische houding van de verpleegkundige in de toekomst. Een uiteenzetting bekeken vanuit de opleiding verpleegkunde PXL en Thomas More.
Peter Verheyen
Titel: ‘ De therapeutisch relatie – geduldig gereedschap’
De meest effectieve psychiatrische verpleegkundigen blijken te beschikken over zeer goede Facilitative Interpersonal Skills . Deze vaardigheden houden in dat zij zaken goed kunnen verwoorden, goed met emoties overweg kunnen, overtuigend zijn, mensen hoopvol kunnen stemmen, een goede verbinding met de cliënt kunnen vormen en behouden, empathisch zijn en dat zij zich goed kunnen focussen op het probleem van de cliënt. En dat juist ook goed kunnen bij mensen die het moeilijk vinden om relaties te vormen of aan te gaan. Twee van deze vaardigheden diep ik uit vertrekkend vanuit de vraag: '‘Wat betekent therapeutisch werken als verpleegkundigen’.
Personalia spreker: Peter is als psychiatrisch verpleegkundige ooit gestart aan zijn loopbaan. Momenteel is hij Lector aan Thomas more hoge school, maar daarnaast werkt hij ook als ambulante therapeut.
Prof. Andries Baart
Titel: Presentietheorie
Het vak van de verpleegkundige is prachtig en vaak een menslievende zegen voor de bange, verwarde of onzekere patiënt die zorg behoeven. Toch is de identiteit van het vak net zo vaak object van heftige discussies en werken grote krachten erop in, soms van een medische logica, dan weer vanuit een therapeutisch denken, een volgende keer vanuit een marktdiscours en niet zelden ook vanuit een organisatie- en beheersingsideologie. Maar is verpleegkunde wel zo kneedbaar, moeten we dat willen? En als we ‘nee’ zouden zeggen, wat zijn dan de argumenten? Wat waren eigenlijk door de geschiedenis heen de constanten van het vak en waarop is ze dus ten diepste aangelegd? Dat is de vraag die prof. dr. Andries Baart in zijn lezing en in de workshops thematiseert. Hij ontwikkelt zijn antwoord door over de verpleegkundige praktijk relationeel te denken.
Personalia spreker: Prof. Baart studeerde andragologie in Amsterdam (Universiteit van Amsterdam), specialiseerde zich op het terrein van de praktische theologie (KTH Utrecht en KU Nijmegen) en promoveerde in de wijsbegeerte (EU Rotterdam 1986). Hij was werkzaam in het maatschappelijk activeringswerk, van 1977-1987 als functionaris in Gelderland en van 1987-2007 als stafkracht aan het landelijk bureau van Actioma. Sinds 1991 is hij tevens bijzonder hoogleraar, van 1991-2006 aan de Katholieke Theologische Universiteit te Utrecht in de vakgroep Praktische Theologie (inaugurele rede Het arrangement van de tragiek januari 1993), sinds 2007 bekleedt hij de leerstoel Presentie en Zorg, van 2007 – 2012 aan de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Tilburg (inaugurele rede met Frans Vosman Aannemelijke zorg oktober 2008) en van 2012 -2015 had hij dezelfde leeropdracht (ook) aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Sinds 2015 is hij als bijzonder hoogleraar verbonden aan de North-West University in Zuid-Afrika (oratie maart 2016: Caring for vulnerable people in late modern society. Towards the next phase of Ubuntu) en sinds 2018 als visiting professor aan het UMC Utrecht, afd. Psychiatrie.
Eveneens sinds 2007 werkt hij met en vanuit de Stichting Presentie. Hij is geestelijk vader van de presentietheorie.
dr. Joeri Vandewalle
Titel: Het dagelijks engagement van ggz-verpleegkundigen: een goudmijn aan kansen om therapeutisch te werken?
Volgens verpleegkundige theorieën hebben verpleegkundigen een ‘goudmijn aan kansen’ om therapeutisch te werken. Maar wat betekent dat precies in de context waarin zij dagelijks werken? Ervaren patiënten dat het therapeutisch engagement van verpleegkundigen is afgestemd op hun herstelproces? Of zijn er ook momenten waarop het therapeutisch potentieel onbenut blijft of verloren gaat?
Personalia spreker: Dr. Joeri Vandewalle is opgeleid als psychiatrisch verpleegkundige en Master in de Verpleegkunde. Aansluitend behaalde hij zijn Doctoraat in de Gezondheidswetenschappen. Joeri werkte als verpleegkundige en projectondersteuner (o.a. herstel en participatie) op verschillende psychiatrische afdelingen. Als wetenschapper werkte hij aan diverse studies en publicaties over de relationele fundamenten van verpleegkundige zorg (o.a. aan patiënten met suïcidale ideaties), de participatie van patiënten en naasten, en de implementatie van rollen voor ervaringswerkers. Joeri werkt op dit moment als Stafmedewerker Zorg in het Psychiatrisch Centrum Sint-Amandus in Beernem.
Katrien Ruytjens
Slotwoord: ethische licht op presentie
Personalia spreker: Katrien Ruytjens heeft ervaringen als docent in Hoger Onderwijs (zorgopleidingen), onderzoeker en projectleider. Procesbegeleider en gastdocent in verschillende postgraduaatsopleidingen (welzijn & zorg). Ze is daarnaast intervisor in ziekenhuizen en thuiszorgorganisaties. Zelf wordt ze het liefst benaderd onder de titel van ethiekondersteuner in deze functie werk ze ook in commissies ethiek (ziekenhuis & thuiszorg). Daarnaast is ze deskundig begeleider van groepen rond visie, missie, ethiek & zorg.
Praktijksessies – 2 keuze opties aanduiden. (maximaal aantal per groep 20 personen)
- Prof. Baart – Presentie in de praktijk
Bespreking van persoonlijke casuïstiek over presentie uit het werkveld. Hierbij wordt er een participerende rol gevraagd van de deelnemers om casussen vanuit het eigen werkveld te bespreken in groep.
- Dr. Joeri Vandewalle - Evoluties in de praktijkvoering van ggz-verpleegkundigen: tijd voor ‘positive risk taking’?
Volgens de benadering genaamd ‘positive risk taking’ biedt een crisismoment aan patiënten kansen tot groei en ontwikkeling. Voorwaarde is dan wel dat zorgverleners loskomen van een enge focus op het controleren en beheersen van risico’s. ‘Positive risk taking’ vraagt immers om een therapeutisch engagement van zorgverleners waarin patiënten basisveiligheid ervaren, kunnen meebeslissen over preventie, en kunnen groeien door het opbouwen van verantwoordelijkheden.
- Ine Simons &Dieter Geysmans - “val niet door de mand”
Ontdek hoe de methodieken van geweldloos verzet en nieuwe autoriteit worden toegepast in de dagdagelijkse praktijk van een gesloten afdeling voor geïnterneerde mannen met een verstandelijke beperking. In de workshop wordt stilgestaan bij de mandenmethode. Deze zorgt voor stroomlijning tussen leden van het multidisciplinair zorgteam en de groepsdynamieken in de leefgroep.
Personalia spreker: Ine Simons is maatschappelijk assistent en Dieter Geysmans: klinisch orthopedagoog. Beide zijn werkzaam binnen OPZC Rekem op een forensische afdeling voor geïnterneerde mannen met een verstandelijke beperking.
- An Verwichte & Luc Luycx – Presentie ≠ permanentie
Presentie is betrokken zijn bij je zorgvrager. Het is meer dan fysiek aanwezig zijn. Presentie is je zorgvrager zien, horen, begrijpen en tijd durven maken.
Wil jij ook een win-win situatie maken van je zorg? Iemand die de twee kanten van de zorg heeft ervaren pakt je mee in de praktijk van presentie.
Personalia spreker: Ann Verwichte werkt als ervaringsdeskundige verpleegkundige. Luc Luyckx is de coördinator ervaringsdeskundigen. Beide werkzaam bij OPZC Rekem.
- Thomas Raemdonck - Volgen we het boekje of gaan we dat te buiten?
Peplau poneert in haar boeken nogal sterk hoe we als verpleegkundige echt contact moeten maken en hoe dit, vandaag de dag, soms nogal ver weg is van onze manier van denken: volgen van richtlijnen, protocollen, ... Verder is een van haar kern ideeën dat je mensen moet ontregelen zodat ze uit hun gebruikelijke patronen kunnen stappen. Als een persoon dan gewend is aan bijv. Begrip, ondersteuning,... is het soms verstandiger om geen technieken uit het boekje te gebruiken maar iets helemaal anders om voor beweging te zorgen.
Personalia spreker: Thomas Raemdonck is werkzaam als verpleegkundige in de Kliniek Sint-Jozef Pittem. Als vrijwillige medewerker is hij verbonden aan het Universitair Centrum voor Verpleegkunde en Vroedkunde van de Universiteit Gent is hij actief betrokken bij de Peplau-module voor masterstudenten ggz. Recent bracht hij zijn tweede boek uit: Zorgkit. Respect in de praktijk.
- Heidi Derkoningen, Fanny Sgroi, Kelly Christis, Serge Schrooten,Mobiel team Maasland en Kemp & Duin, Noolim.- Netwerk(en). Over de praktijk en de rol van een mobiel team. (of mobiele medewerkers?)
Outreachend werken is een uitdaging gebleken in het verleden, een avontuur in het heden en een ? in de toekomst. Hoe kan verdere vermaatschappelijking vormgegeven worden en welke partnerschappen bieden antwoorden op de complexe zorgvragen/noden. Over de rol van de mobiele medewerker van vertrouwensband met de individuele cliënt tot sleutel binnen intersectorale samenwerking.
