De private huurmarkt staat onder druk. Door de stijgende huurprijzen en het steeds vaker afhaken van (potentiële) verhuurders als gevolg van strenger wordende regelgeving, groeit de lacune in het aanbod van betaalbare en kwalitatieve huurwoningen. Vooral voor (financieel) kwetsbare huurders dreigen de problemen van toegankelijkheid en betaalbaarheid van kwalitatieve huurwoningen alleen nog toe te nemen. Toch zijn deze kwetsbare groepen in toenemende mate aangewezen op de private huurmarkt omdat de wachtlijsten voor een sociale woning steeds langer worden. Op de private huurmarkt wachten hen belangrijke uitdagingen zoals betalingsproblemen of andere woon(cultuur)problemen die op hun beurt kunnen leiden tot huurconflicten en (dreigende) uithuiszetting. De impact van dergelijke escalerende huurproblemen valt niet te onderschatten. Zo toont voorgaand onderzoek aan dat een uithuiszetting kan leiden tot thuisloosheid, hoge (juridische) kosten voor verhuurders, en een verdere krimp van het aanbod voor kwetsbare doelgroepen omwille van striktere selectie vanwege de verhuurder. Het blijft daarom noodzakelijk om binnen de hulpverlening in te zetten op het voorkomen van escalatie van huurproblemen. Echter botsen hulpverleners daarbij op belangrijke uitdagingen zoals de laattijdige signalisatie van problemen, een gebrek aan capaciteit en ruimte om aanklampend te werken en moeilijkheden bij het herhuisvesten na een uithuiszetting. Bijkomend wordt het perspectief van de verhuurder soms onvoldoende meegenomen. Tijdens de vier woontafels ‘Naar een innovatief hulpverleningsproces inzake (dreigende) uithuiszetting op de private huurmarkt’ staan we stil bij de problematiek van (dreigende) uithuiszetting op de private huurmarkt, de uitdagingen die hulpverleners ervaren tijdens de verschillende fases van het hulpverleningsproces, alsook verschillende pistes die tot optimalisatie van het hulpverleningsproces kunnen leiden.
Woontafel 1: ‘Problematische huurtrajecten waarbij uithuiszetting dreigt: het perspectief van de private verhuurder’
Als een huurtraject op de private huurmarkt niet loopt zoals gewenst en een uithuiszetting dreigt, geven huurders en verhuurders op hun eigen, unieke manier betekenis aan de problemen waarmee ze geconfronteerd worden. Zowel aan de kant van de huurder als aan de kant van de verhuurder sturen deze negatieve ervaringen de toekomstige (ver)huuractiviteiten. Echter, waar men reeds ruime aandacht besteedt aan het perspectief van de huurder, blijft het perspectief van de verhuurder vaak onderbelicht. Toch hebben ook hun ervaringen een niet te onderschatten impact op toekomstige verhuurtrajecten. Sommige verhuurders kiezen er bijvoorbeeld voor om strikter te selecteren of om zich op andere huurders te richten, wat kan leiden tot een verdere krimp van het aanbod voor kwetsbare doelgroepen. Gezien de impact van negatieve ervaringen aan de kant van verhuurders en de vaak beperkte aandacht voor hun perspectief, staan we tijdens deze eerste woontafel stil bij hoe private verhuurders kijken naar huurproblemen en (dreigende) uithuiszettingen. Wat zijn volgens hen de kenmerken van een problematisch huurtraject? Hoe ervaren zij huurproblemen en (dreigende) uithuiszettingen? Welke impact hebben huurproblemen op hun verdere huuractiviteiten? Welke stappen ondernemen private verhuurders om problemen te vermijden/verhelpen? Zijn zij op de hoogte van het hulpverlenend aanbod en vinden zij de weg naar verschillende hulpverlenende organisaties? Hoe ervaren ze de hulpverlening? Welke interventies vinden plaats en voldoen deze aan hun behoeftes?
Woontafel 2: ‘Naar een innovatief hulpverleningsproces: aanmelding en vraagverheldering’
Tijdens woontafels 2 tot 4 doorlopen we de verschillende fasen van het hulpverleningsproces bij (dreigende) uithuiszetting op de private huurmarkt (i.e. aanmelding, vraagverheldering, interventie, nazorg en preventie). Daarbij belichten we telkens de ervaringen van alle betrokken actoren (i.e. huurders, verhuurders en hulpverleners) en reiken we mogelijkheden tot optimalisatie aan. Woontafel 2 zet de fasen van aanmelding en vraagverheldering centraal. Wat zijn de werkzame factoren en verbeterpunten tijdens deze fasen? Worden signalen van huurproblemen tijdig opgepikt? Dient men de signaalfunctie van belangrijke actoren (zoals de verhuurder, huisarts of wijkagent) beter te benutten? En is een centraal meldpunt nodig? Hoe kan de vroegtijdige toeleiding van (ver)huurders naar de hulpverlening versterkt worden? Wat zijn daarbij de belangrijkste drempels en hoe kan men deze drempels verlagen? Welke uitdagingen ervaren hulpverleners bij het in beeld brengen van de vaak gelaagde problematiek? Op welke manier kan de know-how bij hulpverleners rond specifieke problematieken vergroot worden? Is een protocol inzake hulpvraagverheldering nodig? En is er daarbij nood aan handvaten om aanmeldingen te categoriseren naar prioriteit?
Woontafel 3: ‘Naar een innovatief hulpverleningsproces: interventie’
Na aanmelding en vraagverheldering volgt de fase van interventie. Tijdens woontafel 3 staan we stil bij de interventies die hulpverleners kunnen inzetten als een uithuiszetting op de private huurmarkt dreigt. Op basis van ervaringen van huurders, verhuurders en hulpverleners bespreken we opnieuw verschillende mogelijkheden tot optimalisatie. Waarom is vroeginterventie zo belangrijk? Welke specifieke interventies slaan aan en waarom? Wat is de meerwaarde van outreachend en aanklampend werken? Dient er meer te worden ingezet op bemiddeling? En hoe kan men meer bekendheid geven aan het Fonds ter bestrijding van de uithuiszettingen? Op welke manier kan de verhuurder als partner worden meegenomen? Is een protocol nodig om de verhuurder op de hoogte te houden van mogelijke/genomen acties? Hoe kan worden ingezet op het persoonlijk netwerk van de huurder? En op welke manier kan het professionele netwerk rond huurder en verhuurder geoptimaliseerd worden? Hoe kan men gerichter doorverwijzen naar andere hulpverlenende organisaties? Is een kaart van mogelijke partners nodig? Hoe kunnen hulpverlenende partners op een efficiënte manier met elkaar afstemmen? En wie neemt daarbij de regierol op?
Woontafel 4: ‘Naar een innovatief hulpverleningsproces: nazorg en preventie’
Aan het einde van het hulpverleningsproces bevinden zich de fasen van nazorg en preventie. Tijdens woontafel 4 bespreken hoe deze fasen vorm kunnen krijgen bij een (dreigende) uithuiszetting op de private huurmarkt. Op basis van de ervaringen van huurders, verhuurders en hulpverleners rijken we ook pistes tot optimalisatie aan. Welke nazorg kan geboden worden na het verhelpen van huurproblemen of een (dreigende) uithuiszetting? Op welke manier dienen hulpverleners het verdere (ver)huurtraject op te volgen? Hoe kan men ondersteuning bieden aan gezinnen die toch te maken krijgen met een uithuiszetting? Op welke uitdagingen botsen hulpverleners bij het tijdig herhuisvesten van deze gezinnen? En hoe dient de begeleiding tijdens dat nieuwe huurtraject vorm te krijgen? Hoe kunnen (nieuwe) huurproblemen en uithuiszettingen vermeden worden? Is een vorming voor de (ver)huurder een meerwaarde? En hoe kunnen private verhuurders blijvend gemotiveerd worden om aan (financieel) kwetsbare huurders te verhuren?
Studiedag: Woonnoden van hedendaagse gezinnen
Gezinnen zijn dynamisch. De levensloop van gezinnen kent veel meer variatie dan een halve eeuw geleden. De woningmarkt is echter eerder statisch. Veranderingen in onze wooncultuur zijn niet met gelijke tred gevolgd. Het boek “Geen huis mee te houden? Woonnoden van hedendaagse gezinnen” biedt inzicht in de woonnoden die ontstaan in het licht van deze evoluties in het gezinsleven. Bart Put en Inge Pasteels stellen hun bevindingen vanuit het onderzoek “Flexibel wonen voor iedereen!” graag aan u voor.
