Het is een misvatting te denken dat het begrijpend leesonderwijs start in de lagere school. Begrijpend lezen wordt voorbereid door begrijpend luisteren in de kleuterschool en eerste graad van het lager onderwijs. Het gaat van voorgelezen worden en meekijken in een boek naar zelf lezen om te begrijpen. Begrijpend lezen is een mix van enerzijds talige vaardigheden en anderzijds strategieën.
Een vlotte technische leesvaardigheid is nodig om tot lezen met begrip te kunnen komen. Daarnaast behoren kennis en woordenschat alsook het leren sturen van het eigen leesproces tot de belangrijkste pijlers van goed begrijpend leesonderwijs. Dé manier om leerlingen goed met teksten te leren omgaan is modeling of hardop denkend voorlezen. Als leerkracht sta je model en laat je hierdoor een kijkje nemen in jouw hoofd. Door demonstrerend voordoen leer je wat je voor, tijdens en na het lezen doet om tot begrip te komen en leer je een aantal strategieën expliciet aan. Onder begeleiding laat je deze veelvuldig toepassen, ook binnen andere vakgebieden. Om dit te kunnen doen maak je gebruik van het directe instructiemodel. Dit lijkt eeuwenoud en toch is het springlevend. Onderzoek toont aan dat het werkt. Als leraar sta je in je rol van vakinhoudelijk en didactisch expert. Jij bent het model waar leerlingen zich aan spiegelen. Door formatieve evaluatie behoud je overzicht over wie de leerstof beheerst en wie nog stappen moet zetten. Dit directe instructiemodel van GRRIM biedt tal van mogelijkheden tot differentiatie, ook op vlak van begrijpend lezen.
Begrijpend lezen is denken; denken over de inhoud van teksten. We doen dit steeds in functie van een latere activiteit. We plaatsten de tekst centraal. We lezen om er achteraf iets mee te doen. Het aanleren van strategieën alleen leidt niet tot tekstbegrip. Het is gereedschap om het begrijpen te bevorderen. Als een lezer strategieën heel vaak gebruikt, ontwikkelt hij een automatische leesvaardigheid. Als het nodig is, bij moeilijke teksten, zet een ervaren lezer strategieën weer bewust in.
Iemand die goed is in begrijpend lezen heeft in onze maatschappij gewoon meer kansen. Laten we doelgericht en zorgzaam omgaan met iets wat door toonaangevende leeswetenschappers als de belangrijkste 21ste-eeuwse vaardigheid wordt aanzien.
Doelen
In deze basisvorming leer je door enerzijds inhoudelijke input en anderzijds interactieve werkvormen:
• welke de belangrijkste accenten zijn binnen het aanvankelijk lees – en schrijfonderwijs
• welke interventies je moet inschakelen wanneer het leren lezen en schrijven niet als vanzelfsprekend verloopt
• voor, tijdens en na modelleren of hardop denkend voorlezen
• instructielessen en toepassingslessen uitwerken met behulp van het directe instructiemodel van GRRIM
• activiteiten organiseren waarbij je de tekst centraal stelt en zorgt voor een functionele verwerking achteraf.
Op het einde van de navorming heb je voldoende handvaten om dezelfde aanpak te hanteren bij begrijpend luisteren in de kleuterschool als begrijpend lezen in de lagere school en dit zonder klassieke “lesjes begrijpend luisteren en lezen” te geven!
